حمید صمدی فرد - مدیر
پایگاه خبری تحلیلی «دادپیشگان» : در جامعه ما
سخنان بسیاری درباره موضوع و میزان مهریه هنگام ازدواج یا بعداً می شنویم: « اصلاً
مهریه رو کی داده؟ کی گرفته؟»، «مهرم حلال، جونم آزاد»، «با درج مهریه بالا در عقدنامه
جلوی سوءاستفاده آقایون رو میگیره»، «یا درج مهریه کم باعث ایجاد محبت بیشتر بین
زن و مرد می شه» و ... ولی و آیا میزان مهریه جدا از کم یا زیادش میتواند تضمین خوشبختی برای هریک از زوجین باشد؟ و اصلاً مهریه تا چه میزانی
باید باشد تا مقبول و پسندیده باشد؟ و آیا
مهریههای سنگین چندهزار سکهای یا مهریه کم چند سکهای چقدر تاثیر بردوام و بقا ازدواج
دارد؟ و آیا این میزان فارغ از کم یا زیاد
چقدر میتواند بنیان زندگی مشترک را به خطر بیاندازد؟
اکثر زوجین بدون داشتن علم و اطلاعات کافی
از قوانین مهریه در قانون مدنی و قانون حمایت خانواده و سایر قوانین ، اقدام به عقد
ازدواج میکنند و همین نداشتن علم و اطلاعات کافی شروع دردسرها و مسائل زیادی در زندگی
مشترک بین طرفین می گردد . در سالهای گذشته مهریه مثل زمان حال مورد توجه و به
عنوان یک وسیله یا کالا نبود و ضرب المثل «اصلاً مهریه رو کی داده؟ کی گرفته؟»، و«عروس
خانم با لباس سفید به خانه بخت میآید و با
کفن میرود» در آن زمان قبل زیادتر شنیده میشد، ولی باید گفت که متاسفانه این ضربالمثلها و یا جملات اشتباه در فرهنگ خانوادههای
ما عموماً شنیده میشود، ولی باید گفت که اتفاقاً
در اکثر موارد مهریه را خوب دریافت کردهاند و به نحوی که هم اکنون حدود چند هزار زندانی
مهریه و نفقه در زندان های کشور به خاطر مهریه در
حبساند !
ولی باید این نکته را ذکر کرد که واقعاً درج
مهریه بر هر مقدار به عنوان درج میزان و ارزش و شان خانمها و باتوجه به رعایت قانون،
در سند ازدواج درج و ثبت میشد، ولی شوربختانه در زمان حال، میزان مهریه نه تنها تضمینکننده
و راهگشای زندگیهای زوجین نیست بلکه باعث مشکلات عدیدهای و دردسرهای زیادی را برای
برای آنها بوجود آورده است.
با بررسی در تحقیقهای در زمینه مهریه در
گذشته این نکته را بیان میکند که مهریه فارغ از میزان آن باعث دوام زندگی مشترک نیست،
بلکه درج مبالغ عجیب و خیلی زیاد مانند مهریههای چند هزار سکهای و مهریههای سنگین
یکی از بحرانهای بزرگ اجتماعی در کشور و در جامعه ما بوده و متاسفانه این مشکل کل
نهاد مقدس خانواده را دربرگرفته است.
متاسفانه اختلاف سلیقه زیادی در زمینه مهریه
در جامعه وجود دارد و بعضی از خانمها مهریه
بالا را برابر با ارزش بالا برای خود میدانند ، بر همین این اساس هرچه تعداد سکههای
طلا مهریه مندرج در عقدنامه بیشتر باشد، خودشان را با ارزش و بالاتر حساب میکنند،
ولی باید گفت که در هیچ زمانی این تفکر درست و صحیح نبوده و این فکر با گذشت زمان و
از لحاظ اجتماعی ارزش وجودی بانوان را پائین آورده است و به شیوه اقدام بر علیه جایگاه
اجتماعی خودشان است. متاسفانه گروهی دیگر از
خانمها نیز در فکر آن هستند که مهریه سنگین را به عنوان یک اهرم فشار و در نتجیه زندگی
خود را استحکام بخشند، در حالی که این اقدام نیز از ارزش و جایگاه بانوان در اجتماع
میکاهد.
خداوند کریم در آیه چهارم سوره نساء در این
باره میفرمایند: «وَ آتُوا النِّسَاءَ صَدُقَاتِهِنَّ نِحْلَةً فَإِنْ طِبْنَ لَکُمْ
عَنْ شَیْءٍ مِنْهُ نَفْسًا فَکُلُوهُ هَنِیئًا مَرِیئًا؛ و مهر زنان را به عنوان هدیهاى
از روى طیب خاطر به ایشان بدهید و اگر به میل خودشان چیزى از آن را به شما واگذاشتند
آن را حلال و گوارا بخورید».
بر اساس تعبیر «نِحْلَهً»، مهریه بعنوان بهاء
و ارزش زن نیست، بلکه هدیهای از سوی مرد به
همسر به حساب است، چرا که خودزن میتواند در طی زمان ودر زندگی آن را به همسرش ببخشد،
متأسفانه در کشور ما امروزه باعث گردیده است که میزان مهریه، این سنت حسنه الهی تبدیل به مشکلی جدی در
امر ازدواج شود تا جایی که میزان مهریه بعنوان بزرگترین مانع در انعقاد عقد زوجین شده است.
در احکام شرعی دین مقدس اسلام به دلایلی درباره
حد مهریه نظر قطعی نداده است؛ در چنین شرایطی
بهترین راه رجوع به روش و سنت پیامبر گرامی اسلام، اهلبیت علیهمالسلام و نیز
علمای طراز اول جهان اسلام است. آن چه از جمعبندی روایات و سیره بزرگان دین در امر
مهریه استنباط میشود، عدم سختگیری در تعیین میزان مهریه است.
پیامبر اسلام صلیاللهعلیه در یک روایت از
سختگیری در تعیین میزان مهریه را یکی از عوامل ایجاد کینه در بین زوجین معرفی و فرموداند
«در مورد مهریه که مرد میپردازد سختگیری نکنید و آسان بگیرید زیرا در صورت سختگیری
باعث غضب و کینه میشود». (میزان الحکمه، ج
4، ص 279)
در این خصوص امام صادق علیهالسلام در روایتی
دیگر فرمودند: «مِن بَرکةِ المِراة قلة مِهرَها؛ از برکت زن، کمی مهر اوست. (من لا
یحضره الفقیه، ج 3، ص 254)
همچنین رسول گرامی اسلام در روایتی دیگر فرمودند:
«بهترین زنان امت من کسانیاند که در عین داشتن زیباترین چهره کمترین مهر را دارند؛
أفضَل نِسَاءِ أُمَّتِی بَرَکَةً أَصْبَحُهُنَّ وَجْهًا وَ أَقَلُّهُنَّ مَهْرًا».
(وسائل الشیعه ج 14 ص 78)
قانون ما برگرفته از شرع است و هرچه در قانون
مدنی درباره ی مهریه آمده، همه چیزهایی است که بزرگان دین ما و قرآن کریم به آن اشاره
کرده است. از 1078 تا 1101 قانون مدنی درباره ی مهریه صحبت میکند. برای مثال در ماده
1078 آمده: هر چیزی که مالیت داشته و قابل تملک نیز باشد، میتوان مهر قرار داد.
همچنین در ماده 1082 آمده است: «به مجرد عقد،
زن مالک مهر میشود و می تواند هر نوع تصرفی که بخواهد در آن بنماید. در هیچ کجای قوانین
در کشور ما به هیچ عنوان حداقل و حداکثری در مورد میزان مهریه وجود ندارد، و خود قانونگذار
هیچگونه محدودیتی را برای مقدار و میزان مهریه در بیان نکرده است. بلکه میزان مهریه
به توافق زوجین بستگی دارد. همچنین در تعیین نوع مهریه نیز محدودیتی برای زوجین وجود
ندارد و هر چیزی را که دارای ارزش اقتصادی و اجتماعی داشته باشد، میتواند مهریه قرار
گیرد؛ همانند طلا، نقره، املاک، پولهای رایج، لوازم زندگی و حتی آموزش قرآن یا آموزش
مهارتی ویژه».
در قانون حمایت از خانواده مصوب سال 1391 در مورد حد حمایت قانونی از مطالبه
مهریه تا میزان 110 سکه مندرج در این قانون، متاسفانه در میان اکثر یک برداشت غلطی
از این قانون رایج شده است، چراکه عدهای از مردم فکر میکنند مهریه نباید بالاتر از
110 سکه بهار آزادی باشد و مهریههای بیشتر از ۱۱۰ سکه باطل بوده و نمیتوان مطالبه کرد، در
حالی که معنای درج شده در این قانون به معنی
آن است که مجازات حبس در مورد مهریه فقط تا سقف ۱۱۰ سکه بهار آزادی یا معادل آن اجرا خواهد شد
و نسبت به مازاد 110 سکه، قانونگذار، اثبات توانایی پرداخت و وجود اموال زوج به جز
مستثنیات دین را شرط مطالبه مهریه از سوی زوجه قرار داده است.
اگرشخص
زوج توانایی به پرداخت اقساط مهریه شناخته شود، دادگاه متناسب با وضعیت مالی وی حکم
به تقسیط محکومبه را صادر خواهد کرد. در ماده ۲۲ قانون حمایت از خانواده نیز باید گفت که هرگاه مهریه در زمان
وقوع عقد تا 110 سکه تمام بهار آزادی یا معادل آن باشد، وصول آن مشمول مقررات ماده
3 قانون نحوه اجرای محکومیتهای مالی است. چنانچه مهریه بیشتر از این میزان باشد درباره
مازاد، فقط اثبات ملائت (وجود اموال) زوج ملاک پرداخت است.
قانونگذار در این ماده مقرر کرده اگر مهریه
تا ۱۱۰ سکه باشد و زوج عدم
توانایی پرداخت خود را نتواند ثابت کند برای وصول آن میتوان زوج را محبوس کرد تا مهریه
را پرداخت کند؛ اما اگر مهریه بیش از این مبلغ باشد فقط در صورت توان مالی زوج، امکان
وصول مهریه وجود دارد.به این معنا که اگر شخص زوج خودش مهریه را پرداخت نکند، زوجه هر اموالی او نظیر حساب بانکی، سهام و در موارد
خارج از مستثنیات دین، خانه و خودرو و غیره را به اجرای احکام معرفی میکند و مهریه
با فروش این اموال وصول میشود، بنابراین اگر از زوج اموال معینی به دست نیاید، مهریه
مازاد وصول نشده میماند.
بر اساس قانون جدید نحوه اجرای محکومیتهای
مالی که از مرداد ۹۴ اجرایی
شده نیاز نیست مرد حتما زندان برود تا دادخواست اعسارش پذیرفته شود بلکه می تواند ظرف
یک ماه از تاریخ ابلاغ اجراییه دادخواست اعسار بدهد و اگر این کار را کرد و اعسارش
پذیرفته شد دیگر زندان نمی رود.
با این حال اگر اعسار پذیرفته نشود باید زندانی
مهریه در زندان بماند تا اینکه انجمن ها و نهادهای مردمی مانند ستاد دیه با کمک خیرین
زندانیان مهریه را آزاد کنند در حالی که باز هم اولویت آزادی با زندانیان دیه در جرایم
غیر عمد است چون آنها غیرعمد مرتکب جرم شده و در حبس هستند اما زندانی مهریه با علم
و دانسته مهریه را تعیین و ثبت قانونی کرده است.
انتهای پیام /